Arjantin geçen ayın sonunda tanıdık bir sorunla karşı karşıya kaldı. Cenup ABD ülkesi IMF’ye son 44 milyar dolarlık kurtarma paketinin 2,7 milyar dolarını geri ödemekte zorlanıyordu.
Sadece çözüm alışılmadıktı. Net dolar rezervleri kırmızı renkte olan Buenos Aires, ödemenin bir kısmını renminbi cinsinden yapmış oldu. Iktisat bakanı Sergio Massa, “Arjantin ödemeyi yapmak için rezervlerinden tek bir dolar bile kullanmayacak” dedi.
Çin para birimindeki geçirme, Arjantin’in IMF’den sonrasında yapmış olduğu ikinci geçirme oldu. Arjantin Iktisat Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkili, “Bunlar, internasyonal finans sisteminde meydana gelen ve kalıcı hale gelecek daha geniş çaplı değişikliklerin göstergeleridir” dedi. “Bu değişimler süre alacak fakat geri alınmayacak.”
Dünyanın öteki ucundaki Bangladeş de Nisan ayında karşılaşmış olduğu bir soruna cevap olarak renminbi’ye yöneldi: Rusya’ya nükleer enerji santrali için ödemelerin ertelenmesinin iyi mi yapılacağı. ABD yaptırımları sebebiyle dolar bir seçenek değildi ve Dakka için ruble ödemesi mümkün değildi, bu yüzden iki ülke bunun yerine renminbiyi tercih etti.
Gelişmekte olan ekonomiler, bilhassa ABD’nın küresel ekonomideki payının İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana yarıdan fazla azalması ve Çin, Hindistan ve Brezilya benzer biçimde yeni güçlerin ortaya çıkması sebebiyle, ABD dolarının internasyonal tecim ve finanstaki hakimiyetinden uzun süredir rahatsız.
Ekonomistler, “dolarsızlaştırma”nın anti-emperyalistlerin radarında onlarca senedir bulunduğunu, sadece ABD para biriminin ezici gücünün yakın zamana kadar bunun bir slogandan pek öteye gidemediğini söylüyor.
Sadece ABD ekonomik yaptırımlarının genişlemesi ve internasyonal ödemelerde yeni teknolojilerin patlamasıyla beraber, doların bir zamanlar zaptedilemez konumunda çatlaklar ortaya çıkmaya başlıyor. Ve Çin, dijital renminbi’yi yada e-yuan’ı benimseyerek ve alternatif bir küresel ödeme sistemi geliştirme çabasıyla bu avantajdan yararlanmayı umuyor.
Amaç doları devirmek değil, hakimiyetini kırmaktır ve daha da önemlisi, ABD’nin bigün Rusya’ya uyguladığı türden yaptırımlarla Çin’i hedef alması halinde Çin’in ekonomik olarak hayatta kalması için kafi alan yaratmaktır.
Adının açıklanmasını istemeyen Çinli bir yetkili, “ABD mali enerjisini jeopolitik bir tabanca olarak kullanıyor ve ABD dolarının hegemonyası bunun büyük bir parçası” dedi. “ABD, gelişmekte olan herhangi bir ülkeyi ödeme sistemi vasıtasıyla yaptırımlarla hedef alırsa, bundan zarar görürüz.”
ABD Hazinesi Yabancı Varlıklar Denetim Ofisi (Ofac) tarafınca yaptırım uygulanan şahıs ve kuruluşların sıralaması artık 2.206 sayfadan oluşuyor ve 12.000’den fazla isim listeleniyor. Birbirini takip eden ABD başkanlarının dış siyaset problemlerine görünüşte düşük maliyetli, kansız bir çözümü tercih etmesiyle, son on yılda bunların kullanımı keskin bir halde hızlandı.
Chatham House’tan Latin ABD uzmanı Christopher Sabatini, “İma edilen sınır dışılık öteki hükümetleri korkutuyor” dedi. “Dünya ekonomisinin dörtte biri bir çeşit yaptırım altındayken ve bunların herhangi bir zamanda herhangi bir ülkeye karşı kullanılabileceği tehdidi altındayken, bu oyunun kurallarını değiştirir.”
Agathe Demarais, yazarı Geri tepme: Yaptırımlar dünyayı ABD çıkarlarına karşı iyi mi tekrardan şekillendiriyor? üç mühim gelişmenin izini sürüyor: İran’ın 2012’de Swift küresel finansal mesajlaşma ağından yasaklanması, 2014’te Kırım’ı ilhak etmesinden sonrasında Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımlar – bu Rusya’yı şimdiye kadar yaptırım uygulanan en büyük ülke haline getiriyor – ve ABD’nin Çin ile 2018’de başlamış olan tecim savaşı. .
“Bu üç vaka, haydut ülkelerle ilgili düşüncedeki değişimi hakikaten hızlandırdı. . . Batılı finansal mekanizmalardan uzaklaşmak” dedi.
Etkileşimli bir grafiğin anlık görüntüsünü görüyorsunuz. Bunun sebebi büyük olasılıkla çevrimdışı olmanız yada tarayıcınızda JavaScript’in dönem dışı bırakılmasıdır.
Büyük seviyede genişletilmiş Batı yaptırımları bir tek otoriter devletleri üzmekle kalmadı. Ek olarak internasyonal finans sisteminin tabanca haline getirilmemesi gerektiğine inanan Brezilya benzer biçimde yükselen güçleri de kızdırdılar.
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın üst düzey dış siyaset yardımcısı Celso Amorim, Financial Times’a şunları söylemiş oldu: “Bugün, dolara dayalı internasyonal mali sistemle ilgili oldukça fazla hastalık var.” “Bunun arkasındaki temel unsur yaptırımlardır.”
Cornell Üniversitesi’nden profesör Eswar Prasad da “ABD’nin geleneksel müttefikleri kadar rakipleri de dahil olmak suretiyle dünyadaki neredeyse her ülkenin dolar bazlı finansal sistemden kurtulmayı oldukça isteyeceğini” kabul ediyor, sadece bunun bu şekilde olmadığını belirtiyor. kolay.
Yükselen güçlerin alternatif arayışındaki güçlük, doların internasyonal finans sistemine bu kadar derinden gömülmüş olmasıdır. Ekonomistler uzun süreden beri bu kadar yaygın hakimiyetin “ağ tesirinin” doların yerini alma yönündeki her türlü çabayı mahvedeceğini savunuyorlar. Sadece finansal sistem genelinde Çin, kendi alternatiflerini sunarak ABD para birimini yıpratıyor.
Pekin’in odak noktası, paranın ortalama yüzde 90’ının sınırlar ötesine taşınmasını elde eden küresel platform olan Belçika’nın Swift’inin enerjisini kademeli olarak zayıflatmak oldu. Analistler, Çin’in bunu başarma stratejisinin oldukça yönlü, kalıcı ve mühim sonuçlar vermeye başladığını söylemiş oldu.
Bir kısmı, tüccarlara ve yatırımcılara Çin para birimi arzını çoğaltmak amacıyla offshore ana para piyasalarında daha büyük bir renminbi likidite havuzu oluşturmaktır.
Bir diğeri ise dünyanın en büyük {özel sektör} dolar takas ve ödeme sistemi Chips’e ve Swift’e Çin’in rakibi olan Sınır Ötesi Bankalararası Ödeme Sisteminin (Cips) kurulmasıdır. Cips’teki toplam yerleşimler 2022’de beşte birinden fazla artış göstererek 97 trilyon Rmb’ye ulaştı.
Öteki unsurlar içinde, işlemlerin Chips yada Swift olmadan gerçekleşmesine olanak tanıyan dijital renminbi’nin internasyonal lansmanı yer ediniyor.
“Bu tamamen değişik bir sistem olacak. . . New York’taki Dış İlişkiler Konseyi’nden Zongyuan Zoe Liu, “Batı mali düzenleyicilerinden tamamen kopmuş durumdayız” dedi.
“Cips ile birleşen e-yuan, Batı karşıtı yaptırımlar için oldukça kuvvetli bir güç olacaktır bundan dolayı bir yaptırımın tetiklenmesi için [the US authorities] İşlemle ilgili detayları bilmek zorundayız.”
Çin’in kendi para birimini tanıtma isteği, paranın tam olarak dönüştürülebilir olmaması sebebiyle sekteye uğradı. Bununla beraber, Çin Devlet Döviz İdaresi’ne (Safe) nazaran, Mart ayında renminbi doları aştı ve Çin’in kendi sınır ötesi ödemelerinde en oldukça kullanılan para birimi haline geldi.
Eski bir Morgan Stanley döviz uzmanı olan Stephen Jen, Nisan ayındaki bir notunda doların internasyonal biriki statüsünü genel olarak kabul edilenden oldukça daha süratli kaybettiğini söylemiş oldu. Döviz kuru hareketlerine nazaran ayarlandığında, küresel rezervlerdeki payının 2001’deki yüzde 73’ten 2023’te yüzde 58’e düştüğünü söylemiş oldu.
Gerçek ilerleme işaretleri olsa da öteki analistler, Pekin’in ABD dolarının “hegemonyasını” kırmanın hayalini kurmasına bile birkaç yıl uzakta olduğu mevzusunda uyarıyor.
Offshore ana para piyasalarında bir başarı elde edildi. Çinli veri sağlayıcısı Wind’e nazaran, renminbi cinsinden sınır ötesi borçlar bu yıl, yabancı ihraççıların “panda tahvili” satışlarının şimdiye kadar 75 milyar Rmb’ye (10,4 milyar $) yükselmesiyle patlama yaşadı; bu sayı şimdiden 2021’de belirlenen tüm yıl rekorunu aştı.
Bloomberg verilerine nazaran, Hong Kong’da renminbi cinsinden “dim sum” tahvil ihracı da aynı dönemde yeni bir zirveye ulaşarak 320 milyar Rmb’yi aştı.
Dolar fiyatlamasının küresel ölçü olduğu enerji piyasalarında Başkan Xi Jinping, geçen Aralık ayında Suudi Arabistan’da meydana getirilen bir zirvede Körfez Arap liderlerine Çin para biriminin petrol ve gaz ticaretinde kullanılmasını görmek istediğini söylemiş oldu. Şanghay borsasındaki ilk renminbi uzlaşmalı LNG işleminin, Çin’in ulusal petrol şirketi ile Fransız Total içinde Mart ayında bildirildiği bildirildi.
Gelişmekte olan güçler, Çin’deki WeChat Hisse, Hindistan’ın Birleşik Ödeme Arayüzü (UPI), Brezilya’daki Pix yada Kenya’nın mobil para hizmeti M-Pesa benzer biçimde dijital ödeme sistemleriyle de hızla hedeften uzaklaştı.
Orta güçlerin yükselişi
Bu, ABD ile Çin arasındaki anlaşmazlığın dünya çapındaki ülkeler için iyi mi yeni bir fırsat çağına yol açtığını mevzu alan serinin son kısmı.
Bölüm 1: Alakart dünya: yeni jeopolitik çağımız
Bölüm 2: Çin’in alternatif bir dünya düzeni planı
Bölüm 3: BAE ve Suudi Arabistan — Körfez’in güç merkezleri
Bölüm 4: Çin, doları tahtından indirmek için ABD yaptırımlarından yararlanıyor
Batı geride kalıyor; ABD ve Avrupa hâlâ Visa ve Mastercard’ın hakim olduğu dijital para birimleri ve ödeme sistemleri olasılığını araştırıyor.
“Çin’in Tayland ve BAE ile e-yuan cinsinden ikili ticaretin çözümlenmesine yönelik pilot projeleri var” [United Arab Emirate]dedi Demarais. “Bu, yaptırımları önlemek için teknolojiyi kullanan ülkelerin açık bir örneğidir ve Çin hakikaten ilk hamle avantajına haiz olmak istiyor.”
Fazlaca azca şahıs doların yakında bulunmuş olduğu yerden düşeceğine inanıyor. Sadece Renminbi’nin daha büyük bir rol oynadığı, giderek parçalanan bir internasyonal finans sistemi görüyorlar. Tüm bunlar yükselen güçlerin çeşitlenme arzusunu doyum edecek.
Syracuse Üniversitesi’nden profesör Daniel McDowell, “Bu, doların dünyanın en iyi para birimi olma konumunu kaybetmesiyle ilgili değil” dedi. Sadece burada ABD’nin gücü, bilhassa de Çin’e karşı yaptırım uygulama becerisi açısından riskler olduğuna hakikaten inanıyorum.”
Nairobi’den Andres Schipani ve Hong Kong’dan Hudson Lockett’in ek raporları
Source: www.ft.com